«رزمایش رفقا» آغاز شد. خبر آن قدر مهم بود که از چندی پیش و همزمان با رسانهای شدن آن، رسانههای مختلف دنیا به بحث و تحلیل و گمانهزنی در این باره پرداختند. ایران و دو کشوری که به تعبیر سخنگوی وزارت خارجه «دوستان ِ روزهای سخت ما بودهاند» از روز گذشته رزمایش دریایی مشترک را استارت زدند.
این رزمایش «مانور قدرت» است یا صرفاً در جهت «تعمیق همکاری»؟ این سوالی است که پاسخهای مختلفی به آن داده شده است. وو چیان، سخنگوی وزارت دفاع چین گفته که رزمایش مشترک دریایی روسیه، چین و ایران در دریای عمان ارتباطی با تنشهای منطقه ندارد و یک مانور نظامی معمولی و برنامهریزی شده توسط این سه کشور است و کاملاً با مقررات حقوقی بینالملل مطابقت دارد. پیشتر از این و در همین رابطه نیزکاظم جلالی سفیر ایران در روسیه در مصاحبه با «اسپوتنیک» گفته بود، بر اساس توافقات بخشهای مربوطه سه کشور ایران، روسیه و چین، قرار است رزمایشهای مشترکی در اقیانوس هند و دریای عمان برگزار شود و هدف از برگزاری آنها صلح و ثبات منطقه، مبارزه با تروریسم و دزدی دریایی است.
به گفته جلالی، تأمین امنیت در منطقه اقیانوس هند و خلیجفارس نقش بسزایی در افزایش تبادلات اقتصادی ایران و روسیه به ویژه از طریق کریدور شمال و جنوب ایفا میکند، اما برخی رسانههای خارجی اهداف این رزمایش را فراتر از تعمیق تعاملات و تبادلات تجاری دانستهاند. از جمله روزنامه گلوبال تایمز که نوشت این اقدام، هشداری به آمریکا و نشاندهنده حمایت مسکو و پکن از ایران و توافق هستهای است.
سونگ ژونگینگ کارشناس چینی در همین رابطه به گلوبال تایمز گفته «این رزمایش مشترک، تنشهای منطقهای را کاهش میدهد. چنین اقدامی از آمریکا میخواهد که به طور یکجانبه دست به اقدامات نظامی نزند یا فشار بیشتری بر ایران وارد نکند.» سونگ گفت که این رزمایش، پیام روشنی را به آمریکا میفرستد که مسئله ایران باید از طریق مذاکره بر مبنای توافق هستهای بررسی شود، نه از طریق اقدامات نظامی. آمریکا باید از دامن زدن به تنشها پرهیز کند.
روزنامه صهیونیستی جرزالم پست هم اخیراً در گزارشی با اشاره به برگزاری این رزمایش آن را گام مهم تهران برای به چالش کشیدن نیروهای دریایی برخی کشورهای غربی در منطقه دانست. جرزالم پست همکاری تنگاتنگ ایران با روسیه و چین را پیروزی بزرگی برای تهران در شرایط فعلی تحریمی این کشور دانست.
غالب تحلیلها درباره این رزمایش مشترک موسوم به «کمربند امنیت دریایی» این است که در واقع پیامی از سوی تهران به واشنگتن در بحبوحه افزایش تنشهای دو کشور است. همکاری سه جانبه ایران، روسیه و چین نشان از همگراییهای مشترک از جمله مخالفت فزاینده با آمریکاست که در دوران ریاستجمهوری دونالد ترامپ به اوج خود رسیده است. ضمن اینکه در همکاری چندجانبه تهران، مسکو و پکن، موضوع پیوستن دیگر کشورها از جمله پاکستان نیز مطرح است. زیربناهای ژئوپلیتیکی این گروه سه جانبه را هم نادیده نگیریم؛ هر سه کشور رابطه خوبی با آمریکا ندارند و ثابت کردهاند که به طور فزایندهای به همکاری در حوزه امنیتی به منظور نشان دادن قابلیتهای خود به طور ویژه در مقابل آمریکا تمایل دارند. به هرحال کنار هم بودن چین، ایران و روسیه به خودی خود یک تحول بسیار مهم استراتژیک است. انتخاب نشدن خلیجفارس به عنوان محل برگزاری این رزمایش هم میتواند حاوی این پیام به دشمنان ایران باشد که این کشور در حال بسط مرزهای دفاع دریایی خود است.
اهمیت این رزمایش از زاویهای دیگر و در کلام امیر دریادار دوم غلامرضا طحانی معاون عملیات نیروی دریایی ارتش و سخنگوی این رزمایش هم مشهود است که روز گذشته در نشست خبری آغاز رزمایش گفت: این نخستین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی است که جمهوری اسلامی ایران رزمایش مرکبی با دو قدرت دریایی بزرگ جهان و در چنین سطحی برگزار میکند و قطعاً کشورهایی که از نظر اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، دفاعی و امنیتی نزدیکی بیشتری با هم دارند، دست به دست هم میدهند تا برقراری امنیت و جمعی بودن آن میسر شود.
به گفته امیردریادار طحانی از اهداف این رزمایش تقویت امنیت تجارت دریایی بینالمللی و مقابله با دزدی دریایی و تروریسم دریایی و تبادل اطلاعات در حوزه امداد و نجات دریایی و تبادل تجربیات عملیاتی و تاکتیکی است. رزمایشی مهم که از منطقه چابهار آغاز شده و تا شمال اقیانوس هند ادامه مییابد و ویژگیهای منحصربه فردی دارد و البته که رزمایش دریایی رفقای استراتژیک است یا همان که موسوی میگفت: دوستان روزهای سخت!